Önce Video-1 ve Video-2 videolarını bir izlemenin yararı olur.
Video-1 bir simülasyon benzeri çaba olmuş, virüsün etki fiziği biraz ortaya konmuş. Kaç virüs girerse kaçı öldürülür, kaçı kalır ve çoğalır, hangi aşamada hangi şikayetler başlar görülemiyor ama hiç yoktan iyi.
Video-2 özellikle izole durumdaki hastanın yatıp kalmamasını, belli bir miktar hareket ve öksürme çabası ile aktif mücadeleyi vurguluyor.
Sn. Atalay konuyu çok güzel anlatmış, fazlası var pek de eksiği yok dense doğru olur. Covid-19'un şu an ancak palyatif sağaltımı var. Bir anlamda nefes alamaz duruma gelmiş kişiye zorla nefes veriliyor ve sağlık durumu denetim altında oluyor; daha fazlası da pek olası değil. Bu evde yapılabilir mi sorusunun yanıtı da maalesef hayır, ama her yılanın bir de sarılanı olunca sarılınacak yılan da bulunmuyor; zorda kalınca başa gelen de çekiliyor.
Bir kez daha hastaneye başvurunun zorunlu olduğu halleri sıralamak doğru olur:
Ciğerlerden (öksürük,balgam ile) kan gelmesi.
Mavimsileşmiş dudaklar veya yüz (oksijen yetersizliği).
Göğüste şiddetli ve sürekli ağrı veya basınç.
Nefes almada aşırı güçlük (nefes almak yırtınmak, nefesini tutmadan konuşamamak, şiddetli hırıltı, burun deliklerinde alevlenme gibi).
Yeni oluşan yönelim bozukluğu (kafası karışık olmak, bilinç bulanıklığı).
Bilinçsiz veya uyanması çok zor durumda olmak.
Hem üşür hem de terlerken derinin de solgun olması.
Çökmek, bayılmak.
Deride üzerinden hafif bastırarak bir bardak yuvarlandığında kaybolmayan kızarıklık.
Geveleyerek konuşma veya konuşma güçlüğü (yeni veya kötüleşen).
Yeni veya kötüleşen nöbetler.
Düşük tansiyon belirtileri (ayakta durmak için çok zayıf, baş dönmesi, üşüme hissi, soluk, nemli cilt).
Dehidrasyon (kuru dudak ve ağız, fazla idrar yapmama, çökük gözler).
Bu belirtiler var iseler hastaneye başvurulmalı, ücretiz hizmet veren hastaneler yoğunluk nedenli kabul edemez durumda iseler, ücretli hizmet aranmalı. Ya parasal kaynak, ya da ödenebilir ücretle hizmet veren kaynak bulunamaz ise, iş başa düşüyor. Bereket ülkemizde aile bağları hala güçlü.
Evde yapılacaklar konusuna sağıklı, tıbbi dayanaklı ekler için doğrusu 2 gün zaman harcadım ve sonuçta yaptığım hayır ürküttüğüm kurbağaya değmedi, Sn. Atalay çok mütevazi davranmış. Baktıklarım arasında elle tutulur olanları ise aşağıda paylaşıyorum.

Gerçekte Google'dan hareketle bakılacak tüm sayfalar needeyse bire-bir aynı şeyleri söylüyorlar. Sağ üstte 2. sırada görülen "SelfCheck" adlandırılmış kaynak bir değişik sayfa. Kişinin kendisinin ya da yakınlarının durumlarının değerlendirilmesine yönelik bir test veriyor. Bu testin kodlarını da veriyor ve dilimize çvirerek uygulanmasını sağlamak olası. Sorun şu ki bizde fazla seçenek yok, ya bir olasılık hastane kabul edecek, ya da iş başta.
NHS şunları öneriyor:
Yüksek ateşiniz varsa, iyice dinlenin ve dehidrasyonu önlemek için bol sıvı tüketin (su en iyisidir), çişiniz açık sarı ve berrak olana değin için. Ateşi düşürmek için gerekirse parasetamol veya ibuprofen alın.
Öksürüğünüz varsa sırt üstü yatmamak en iyisidir, yan yatın veya daha da iyisi dik oturun. Öksürüğü hafifletmek için bir çay kaşığı bal içmeyi deneyin (12 aydan küçük bebeklere bal vermeyin). Bunlar işe yaramazsa, öksürük tedavileri hakkında tavsiye almak için bir eczacıya başvurabilirsiniz, ancak eczaneye bizzat gitmeyin.
Nefessiz kalıyorsanız odanızı serin tutmanızın yararı olabilir. Isıtmayı kısmayı veya bir pencere açmayı deneyin. Virüsü yayabileceğinden fan kullanmayın. Nazikçe bir mumu üflermişsiniz gibi dudaklarınız bir arada, burnunuzdan yavaşça nefes alıp ağzınızdan dışarı verme ye çalışın. Sandalyede dik oturun; omuzlarınızı gevşetin, kamburlaşmadan hafifçe öne doğru eğilerek - ellerinizi dizlerinizin üstüne veya sandalye gibi sabit bir şeye koyarak kendinizi destekleyin. Panik yapmayın, bu olumsuz etki yapar. Nefessizlik daha ciddi bir koronavirüs enfeksiyonunun işareti olabilir, sağlık kurumlarını bir kez daha deneyin.
Patient dinlenmeyi ve eczaneden alınabilir/ısmarlanabilir ilaçları; ağrı kesicileri, ateş düşürücüleri, öksürüğü önleyicileri, nefes açıcıları (bronkodilatör) öneriyor.
UMMS buhar solunmasını, olası ise nebülizör kullanarak buhar solunmasını, tuzlu su ile gargarayı, soğuk dondurma gibi şeyler yenmesini ve ağzı/boğazı nemli tutmak için pestil, sert şeker vb.lerinin emilmelerini öneriyor.
UMMS ek sayfası nebülizörün özenle kullanılmasını çünkü virüsleri havaya dağıtacağını aktarıyor, atlatma süresinin kısalması için Çinko ve C vitamini öneriyor.
NYP pals oksimetre kullanımını ve oksijenin %95 altına düşmesi durumunda tıbbi yardım talebini vurguluyor.
CDC izolasyon ve hijyeni vurguluyor.
WHO 4-5 sayfalık bir bilgilendirme yazısı ortaya dökmüş, ama içi pek de dolu değil maalesef.
UN dokumanı evde sağaltım ile ilitili pek bir şey içermiyor.
Kanada dokümanı evde sağaltımın ayrıntıları hakkında pek bir şey içermiyor.
HSE sigara içilmesin diyor ve enflamasyona karşı ilaç ayrıntısı veriyor:
ibuprofen - marka adları: Nurofen, Actiprofen, Advil, Brufen, Brupro, Buplex, Easofen, ve Fenopine.
Ibuprofen jel için olası adlar: Nurofen, Melfen, Phorpain, Ibugel ve Ibuleve.
naproxen – marka adı: Naprosyn.
diclofenac – marka adları: Voltarol, Diclo, Diclac, Cataflam, Difene ve Flector.
Bu durumda Sn. Atalay'ın yazısına ağırlık vermek, orada belirtilenleri olabildiğince uygulamak ve üstte verilen bazı ayrıntı bilgileri de çorbaya tuz diye katmak oldukça sağlıklı bir yaklaşım olur; bu hastalığa sağlıklı yaklaşım da bu koşullarda ancak bu kadar olur. Allah maddi olanağı kısıtlı olanlarımıza acısın..