|
Kansız insan yaşayamaz, aneminin karşılığı da kansızlık değil kan eksikliği olmalıdır. Kana rengini veren ve oksijenin
hücrelere taşınmasını sağlayan proteine hemoglobin denir. Hemoglobin, kanda kırmızı kan hücreleri (alyuvar) tarafından taşınır. Kanda bulunan hemoglobin proteinin
normal seviyenin altına düşmesi veya alyuvarların sayısının azalması durumuna anemi (kansızlık) adı verilir. Dünya Sağlık Örgütü anemiyi kadınlarda 7.5 mmol / L'nin
(12 g / dL) altında ve erkeklerde 8.1 mmol / L'nin (13 g / dL) altında hemoglobin konsantrasyonu olarak tanımlamıştır, yani anemi dokulara oksijen dağıtımının
azaldığı bir durumdur. Aslında bir hastalık değil, çok sayıda farklı bozukluk ve diğer koşulların herhangi birinin semptomudur/belirtisidir.
6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda 11 g/dL’nin, 6-14 yaşlarda 12 g/dL'nin altı kansızlık olarak kabul edilir. Keza bilinmelidir ki anemi oksijen yetersizliğinden
dolayı tüm iç organları ve kasları zorlarken, vücutta ağrılara, duygu durum bozukluklarına, unutkanlığa, el ve ayaklarda da uyuşmalara neden olabilir.
Anemi belirtileri ve semptomları aneminin nedenine bağlı olarak değişir ve şunları içerebilir:
– Yorgunluk
– Zayıflık
– Soluk veya sarımsı cilt
– Düzensiz kalp atışı
– Nefes darlığı
– Baş dönmesi
– Göğüs ağrısı
– Soğuk eller ve ayaklar
– Baş ağrısı
– Konsantrasyon bozukluğu
– Ellerde ve ayaklarda uyuşma
– Sinirlilik hali
– Kulakların uğuldaması
– Dudaklarda çatlaklar ve ağız kenarında yaralar
– Tırnakların çabuk kırılması
– Saçlarda dökülme
Ek olarak yandaki resimde görüldüğü gibi pika (gıda maddesi dışı nesneler yemek) anemi belirtileri arasında düşünülür. Bu durum belki de denize düşenin yılana
sarılması, derdine çare arayanın önüne geleni sınamasıdır.
|
Bazı anemi türleri, bunlara neden olan faktörlere göre adlandırılabilirler:
Zayıf beslenme (beslenme anemisi): Diyet yeterli miktarda demir, protein, B12 vitamini ve hemoglobin üretiminde ve eritrosit oluşumunda gereksinme duyulan diğer
vitamin ve mineralleri sağlamazsa anemi gelişebilir. Kötü beslenme ve kronik kan kaybının birleşimi, şiddetli anemiye özellikle yatkınlık yaratır. Folik asit
eksikliği ile ilişkili anemiler çok yaygındır.
Aşırı kan kaybı (hemorajik anemi): Bir yara veya başka bir lezyondan şiddetli kanama varsa, vücut, genellikle şokun eşlik ettiği ve akut anemiye neden olacak
kadar kan kaybedebilir. Kaybedilen kanın yerine konması için genellikle acil transfüzyon gerekir. Aşırı adet kanaması gibi kronik kan kaybı veya bir ülserden
veya gastrointestinal sistem kanserinden yavaş kan kaybı da anemiye yol açabilir. Nedeni bulunup düzeltildiğinde bu anemiler kaybolur. Kanın kendini yenilemesine
yardımcı olmak için sağlık hizmeti sağlayıcısı, hemoglobin oluşturmak için gerekli olan demir içeren ilaçlar ve böbrek, fasulye, karaciğer, ıspanak ve tam
buğday ekmeği gibi yüksek demir içeriğine sahip yiyecekler reçete edebilir.
Kırmızı Kan Hücrelerinin aşırı yıkımı (hemolitik anemi).
Travma, kimyasal ajanlar veya ilaçlar (toksik hemolitik anemi).
Hemoglobinin konjenital kusurları (hipokromik anemi).
Endüstriyel zehirlere maruz kalma, kemik iliği hastalıkları (aplastik anemi ve hipoplastik anemi).
Bulaşıcı hastalık, izoimmün hemolitik reaksiyonlar, otoimmün bozukluklar ve paroksismal hemoglobinürilere bağlı olarak hemolize bağlı anemi de gelişebilir.
Kan hücrelerinin kanama veya tahrip edilmesi yoluyla kan kaybı ile kan hücrelerinin üretimi arasındaki dengeyi bozan başka herhangi bir bozukluk da anemi
oluÅŸturabilir.
Anemiler ayrıca boyut (mikrositik, makrositik ve normositik anemiler) ve renk veya hemoglobin konsantrasyonu (hipokromik anemi) gibi eritrositlerin morfolojik
özelliklerine göre sınıflandırılabilir.
Hipokromik mikrositik anemi adı verilen bir tür, düşük hemoglobin konsantrasyonuna ve dolayısıyla zayıf renklenmeye sahip çok küçük eritrositler ile karakterize
edilir.
|
|
|
Kırmızı kan hücrelerinin vücutta olgunlaşması için diyetten alınan demir, B-12 vitamini ve folat gereklidir. Normalde,
vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin yüzde 0,8 ila 1'i her gün değiştirilir ve kırmızı hücrelerin ortalama ömrü 100 ila 120 gündür. Kırmızı kan hücresi üretimi
ile yıkımı arasındaki bu dengeyi olumsuz yönde etkileyen herhangi bir süreç anemiye neden olabilir.
Aneminin nedenleri genellikle kırmızı kan hücresi üretimini azaltanlar ve kırmızı kan hücresi yıkımını artıranlar olarak ikiye ayrılır.
Kırmızı kan hücresi üretimini azaltan ve anemiye neden olan şeyler şunları içerir:
Böbrekler tarafından üretilen eritropoietin hormonu tarafından kırmızı kan hücresi üretiminin yetersiz uyarılması
Diyetle yetersiz demir, B-12 vitamini veya folat alımı
Hipotiroidizm
Öte yandan, kırmızı kan hücrelerini yapıldıklarından daha hızlı yok eden herhangi bir bozukluk anemiye neden olabilir. Bu genellikle aşağıdakilerden dolayı
meydana gelebilir:
endometriozis
kazalar
gastrointestinal lezyonlar
adet
doÄŸum
aşırı uterin kanama
ameliyat
karaciğer zedelenmesi içeren siroz
kemik iliÄŸinde fibroz (skar dokusu)
hemoliz, bazı ilaçlar veya Rh uyumsuzluğu ile ortaya çıkabilen kırmızı kan hücrelerinin yırtılması
karaciğer ve dalak bozuklukları
genetik bozukluklar, örneğin:
glikoz-6-fosfat dehidrojenaz (G6PD) eksikliÄŸi
talasemi
Orak hücre anemisi
Ancak genel olarak demir eksikliği, aneminin en yaygın nedenidir. Tüm anemi vakalarının neredeyse yarısını oluşturur ve dünya çapında önemli bir beslenme
bozukluÄŸudur.
|
Günlük vitamin ve demir gereksinimleri cinsiyete ve yaşa göre değişir.
Kadınların adet döngüleri sırasında demir kayıpları ve gebelik ve emzirme döneminde fetal gelişim nedeniyle erkeklerden daha fazla demir ve folata ihtiyacı
vardır.
(Amerikan) Ulusal Sağlık Enstitüleri'ne göre, 19 ila 50 yaş arasındaki yetişkinler için önerilen günlük demir alımı şu şekildedir:
Erkekler için 8 mg
Kadınlar için 18 mg
Hamilelik sırasında 27 mg
Emzirirken 9 mg
50 yaşın üzerindeki erkekler ve kadınlar günde sadece 8 miligram (mg) demire ihtiyaç duyar. Tek başına diyet yoluyla yeterli demir seviyeleri elde edilemiyorsa,
bir takviye gerekebilir.
İyi diyet demir kaynakları şunları içerir:
tavuk ve sığır karaciğeri
kara hindi eti
sığır eti gibi kırmızı etler
Deniz ürünleri
kuvvetlendirilmiş tahıllar
yulaf ezmesi
mercimek
Fasulye
ıspanak
Folat, vücutta doğal olarak oluşan folik asit formudur.
14 yaşın üzerindeki erkekler ve kadınlar günde 400 mikrogram diyet folat eşdeğerine (mcg / DFE) ihtiyaç duyar.
Hamile veya emziren kadınlar için önerilen alım miktarı sırasıyla günde 600 mcg / DFE ve 500 mcg / DFE'ye yükselir.
Folat bakımından zengin yiyeceklere örnekler:
sığır karaciğeri
mercimek
ıspanak
kuzey fasulyesi
KuÅŸkonmaz
yumurtalar
Ayrıca zenginleştirilmiş tahıllar ve ekmeklerle diyetinize folik asit ekleyebilirsiniz.
B12 vitamini
B-12 vitamini için günlük yetişkin tavsiyesi 2.4 mcg'dir. Hamile olan kadınların ve gençlerin günde 2,6 mcg'ye, emzirenlerin günlük 2,8 mcg'ye ihtiyacı vardır.
Sığır karaciğeri ve istiridye en iyi B-12 vitamini kaynaklarından ikisidir. Diğer iyi kaynaklar şunları içerir:
balık
et
kümes hayvanları
yumurtalar
diğer süt ürünleri
B-12 Vitamini ayrıca, tek başına diyetlerinden yeterince alamayanlar için ek olarak suni halde mevcuttur.
|
|
|